تفاوت مفاد و مواد در قرارداد

در این مقاله به تفاوت مفاد و مواد در قرارداد می پردازیم. مفاد و مواد در قانون‌نویسی به دو جزء اصلی یک متن قانونی اشاره دارند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند:

ماده: ماده به بندهای مجزا و شماره‌دار در یک متن قانونی گفته می‌شود که هر کدام حاوی یک قاعده یا حکم خاص هستند. مواد می‌توانند کوتاه یا بلند باشند و باید به گونه‌ای نوشته شوند که وضوح و صراحت قانون را حفظ کنند.

مفاد: مفاد به معنی و محتوای کلی یک ماده یا یک بخش از متن قانونی است. مفاد بیانگر اهداف، نیات و دلایل پشت قوانین هستند و ممکن است به صورت توضیحات، تفسیرها یا راهنمایی‌هایی برای بهتر فهمیدن مواد ارائه شوند.

در حالی که مواد به صورت مشخص و محدود قواعد را بیان می‌کنند، مفاد به تشریح عمیق‌تر و کلی‌تری از این قواعد و نحوه کاربرد آن‌ها در موقعیت‌های مختلف می‌پردازند. این دو جزء با هم کار می‌کنند تا یک متن قانونی کامل و قابل فهم را تشکیل دهند.

از اولین کلمات تا آخرین بندهای یک قرارداد به عنوان مفاد آن شناخته می‌شود. این مفاد در بندها و تبصره‌های متعددی در متن لحاظ شده و وجود یا عدم وجود هر یک بر ماهیت کلی سند تاثیر می‌گذارد. نوشتن مفاد یک قرارداد و توجه به جزئیات امری ضروری و حیاتی‌ست. بسیاری از افراد هستند که تنها به دلیل کوتاهی در هنگام نوشتن متن قرارداد، با مشکلات حقوقی جدی مواجه شده‌اند. کم نیستند کسانی که تنها با از قلم انداختن یک بند دارایی و سرمایه‌شان را از دست داده‌اند. مفادی که باید در قرارداد بنویسید شامل بخش‌های مختلفی‌ست که هر یک ارزش و اهمیت بسیاری دارند.

انواع مفاد قرارداد

اگر نگاهی به قراردادهای بیندازید می‌بینید که هر قرارداد از چند بخش اصلی و اساسی تشکیل شده است. در واقع قراردادها ساختار واحدی دارند و در اغلب آن‌ها جملات و کلمات یکسانی را شاهد هستیم. تنها در جزئیات تفاوت‌هایی وجود دارند که با توجه به شرایط طرفین تعیین می‌شوند. در زیر مهم‌ترین بخش‌های مفاد قرارداد را مرور خواهیم کرد.

عنوان قرارداد

اولین عنصر اصلی و اساسی در یک قرارداد عنوان آن است. پیش از هر چیز باید تعیین شود که قرارداد به چه منظوری عقد می‌شود. همان‌طور که می‌دانید عقد قرارداد ممکن است برای موضوعات مختلفی انجام شود. برخی از عناوین قرارداد عبارتند از:

• قرارداد اجاره
• قرارداد کار
• قرارداد خدمات
• و …

طرفین قرارداد

بند مهم بعدی قرارداد با عنوان «طرفین قرارداد» معرفی می‌شود. این بند همان طور که از نام آن پیداست، شامل اطلاعات افرادی‌ست که در قرارداد نقش دارند. این افراد می‌توانند حقیقی یا حقوقی باشند. بسیار مهم است که در این بخش تمام اطلاعات دقیق مربوط به هر یک از طرفین نوشته شود. این اطلاعات شامل اسامی، کد ملی، شماره تماس و آدرس محل سکونت یا محل شرکت است. در بخش طرفین قرارداد باید عنوان افراد نیز ذکر شود. برای مثال در قرارداد کار طرفین شامل کارفرما و کارمند است. به همین دلیل در این بند باید تعیین شود که هر یک از این افراد چه عنوانی دارند. پس از تعیین شدن عناوین افراد در بخش‌های بعدی مفاد قرارداد نیازی به نام بردن از طرفین نبوده و قید کردن عنوان آن‌ها کفایت می‌کند.

موضوع قرارداد

شرح اصلی قرارداد در این بخش نوشته می‌شود. می‌توان گفت موضوع، هسته‌ی اصلی مفاد قرارداد است. در این‌جا باید به شکلی دقیق موضوع مورد توافق ذکر شود. برای مثال اگر قرارداد مربوط به اجاره است، باید اطلاعات کامل آن قید شود. این اطلاعات کامل عبارت است از آدرس دقیق آپارتمان مورد نظر، شماره تماس، زیربنا، امکانات و … . توجه کنید که در دیگر موضوعات نیز باید به این شکل جزئی و دقیق عمل کنید. البته در بخش‌های بعدی قرارداد هر یک از ارکان اصلی مفاد قرارداد ذکر خواهد شد.

امور مالی

همه‌ی قراردادها یک جنبه‌ی مالی دارند. پرداختن به این بخش نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در اغلب قراردادها مبالغ و میزان هزینه‌های قابل پرداخت در همان ابتدا قابل تعیین است. در این مورد کار آسانی خواهید داشت. اما در مواردی نیز ممکن است تعیین مبلغ قرارداد نیازمند زمان باشد. برای مثال مبلغ قرارداد می‌تواند درصدی از هزینه‌ای باشد که به مرور زمان محاسبه خواهد شد. توجه کنید که در بیشتر موارد چالش طرفین قرارداد مربوط به این بخش است. به همین دلیل توصیه می‌شود در بررسی مفاد قرارداد توجه بیشتری به این بخش داشته باشید.

مدت زمان قرارداد

یک قرارداد خوب باید از نظر زمانی نیز شامل اطلاعات کاملی باشد. گاهی ممکن است برخی قراردادها از نظر زمان نامحدود باشند. ذکر این مورد نیز ضروری است. در دیگر موارد که قرارداد در تاریخ خاصی بسته شده و تا زمان مشخصی معتبر است، باید زمان آن نیز در بند مورد نظر تعیین شود. تاریخ شروع قرارداد و تاریخ پایان آن را به صورت دقیق در این بخش وارد کنید. توجه کنید در مواردی که به پایان رسیدن قرارداد منوط به اجرای برخی شروط است، آن را در بخش‌های آتی وارد خواهید کرد. با این وجود این زمان را در بند مدت قرارداد نیز وارد کنید. اگر قراردادی در زمینه‌ی خدمات، طراحی سایت و … می‌بندید می‌توانید برای اجرای خدمات مورد نظر مدت زمانی را تعیین کرده و مهلت تحویل را در این بخش وارد کنید.

شروط تعهدات

در هر قراردادی طرفین نسبت به یکدیگر تعهداتی دارند. وظیفه‌ی اصلی شما در زمان عقد قرارداد تعیین دقیق این تعهدات و وارد کردن آن‌ها در مفاد قرارداد است. تعهدات مالی و خدماتی طرفین باید به طور کامل در قرارداد درج شود. برای مثال در قراردادهای پیمانکاری باید به طور واضح بنویسید که پیمانکار چه تعهداتی دارد و در چه زمانی باید به آن‌ها عمل کند. در این‌جا می‌توانید تبصره‌هایی را نیز با توجه به توافق با یکدیگر وارد کنید. تعهد و شروط تنها مربوط به یک طرف قرارداد نمی‌شود. برای مثال در نمونه‌ی بالا، کارفرما نیز ممکن است تعهداتی داشته باشد.

این تعهدات تنها محدود به امور مالی نمی‌شود. تامین مصالح و … می‌توانید یکی از تعهدات کارفرما در این زمینه باشد. بیایید مثال‌های بیشتری را در این زمینه مرور کنیم. برای نمونه در قرارداد اجاره تعهدات مستاجر تنها مربوط به پرداخت اجاره نیست. بلکه او متعهد می‌شود که از آپارتمان و امکانات آن به خوبی نگهداری کند. وجود چنین تعهدی در قرارداد الزامی‌ست. چرا که به این ترتیب صاحب‌خانه می‌تواند خسارات پدید آمده را جبران کرده و هزینه‌های لازم را دریافت کند. هم‌چنین صاحب‌خانه خود متعهد می‌شود در تحویل به موقع ساختمان و … به درستی عمل کند.

هنگام عقد قرارداد به تمام جزئیات و تعهدات طرفین فکر کنید و آن‌ها در قرارداد ذکر کنید. بسیاری از قراردادها به دلیل ناآگاهی از تعهدات طرفین به درستی بسته نمی‌شوند. توصیه می‌شود اگر دانش کافی در این زمینه ندارید حتماً با کارشناس یا وکیل قرارداد مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از خدمات هوشمند و یا دریافت مشاوره ایداد استفاده کنید.

فورس ماژور

بخش مهم دیگری از مفاد قرارداد، فورس ماژور است. این بخش که با عنوان قوه قهریه نیز شناخته می‌شود، شرایطی را تعیین می‌کند که در آن طرفین قرارداد نقشی ندارند. اتفاقاتی از قبیل حوادث طبیعی، سرقت و … که طرفین در آن دخالت ندارند، می‌توانند بر نحوه‌ی اجرای قرارداد تاثیر بگذارند. در این‌جا باید تعیین شود که در صورت رخ دادن چنین شرایطی، چه اتفاقی برای قرارداد خواهد افتاد؟ آیا طرفین دیگر تعهدی در قبال یکدیگر نخواهند داشت؟ آیا تعهدات به صورت موقت متوقف شده و برای ادامه قراداد تصمیم گیری می‌شود؟ توجه کنید که شرایط را به شکلی دقیق نوشته شود. آن‌چه را باعث فسخ یا ادامه‌ی قرارداد می‌شود ذکر کنید.

حل اختلاف

بروز اختلاف در قرارداد امری کاملاً طبیعی‌ست. مسئله مهم این است که پیش‌بینی‌های لازم را برای این شرایط در نظر گرفته باشید. در مفاد قرارداد پرداختن به حل اختلاف بسیار مهم است. شما در این بند تعیین می‌کنید که در صورت بروز اختلاف، تصمیم‌گیری بر چه مبنایی انجام خواهد شد. معمولاً در قراردادها افراد موضوع را به دادگاه ارجاع می‌دهند. از این رو در صورتی که طرفین بر سر موضوعی به توافق نرسند باید به مرجع قانونی مراجعه کنند. البته امکان تعیین داور نیز وجود دارد. این داور می‌تواند در قرارداد معرفی شده یا شرایط وی ذکر شده و در زمان نیاز فرد مورد نظر تعیین شود. در این بخش نکات مربوط به فسخ قراداد نیز باید نوشته شود.

نسخ قرارداد

یک قرارداد را می‌توان در چند نسخه نوشت. در این شرایط در تمام نسخه‌ها باید مفاد قرارداد کاملاً یکسان و منطبق بر دیگر نسخ باشند. در بند نسخ قرارداد تعداد نسخه‌های قرارداد را تعیین می‌کنید. این موضوع باعث می‌شود از اتفاقات احتمالی آینده پیشگیری شود. وجود چند نسخه از قرارداد باعث می‌شود هر یک از طرفین بتوانند یکی از نسخه‌های اصلی آن را در اختیار داشته باشند. علاوه بر ذکر تعداد نسخه‌ها باید قید شود که هر یک از آن‌ها در اختیار چه کس یا کسانی هستند.

منبع: ایداد

در این مقاله به تفاوت مفاد و مواد در قرارداد پرداختیم.  نرم افزار مدیریت قراردادها ی درگاه تمامی فرایندهای سازمان شما را از مرحله تهیه پیش نویس تا تسویه حساب کامل، مدیریت کرده و شما می توانید مدیریت تعداد قراردادهای منعقد شده، پیشرفت مفاد قرارداد، پیگیری مهلت های هر قرارداد و تغییرات به وجود آمده در آن را در دست داشته باشید و فرایند عقد قرارداد همانند روش های امضا را بهینه سازی و عملکرد هر کارشناس را بررسی بفرمایید.