قرارداد بازپرداخت هزینه چیست؟

قراردادهای عمرانی از نظر شیوه پرداخت هزینه ها انواع گوناگونی دارند. یکی از این قراردادها قرارداد بازپرداخت هزینه (Cost Reimbursement Contract) است که با نام های قرارداد پیمان مدیریت و مدیریت پیمان نیز در ایران شناخته شده است و تحت شرایط خاصی منعقد می‌ شود زیرا زمانی که یک پروژه عمرانی آغاز می شود، ارتباط حقوقی و مالی بین کارفرما و پیمانکار اهمیت حیاتی دارد. به همین جهت پرداخت هزینه‌ های پروژه و دستمزد و سود پیمانکار و کارگرانش از موضوعات مهمی است که در ابتدای کار هر پروژه، بایستی تعیین تکلیف شود.

ما در ادامه به بررسی این نوع از قرارداد می‌ پردازیم.

طبق آنچه در این مطلب خواندیم، قراردادهای بازپرداخت هزینه دارای مزایای مختلفی هستند اما وجود ریسک مالی بالا که بر عهده کارفرما قرار می­‌گیرد سبب شده است تا از این قرارداد اغلب در پروژه­‌های کوچک و کم هزینه استفاده شود، تا حدی که برخی کشورها از جمله ایران استفاده از این قرارداد را در پروژه­‌های دولتی و زیربنایی محدود کرده‌­اند.

قرارداد بازپرداخت هزینه چیست؟

این دسته از قرارداد یکی از انواع قراردادهای پیمانکاری محسوب می‌شود. در شیوه قراردادهای بازپرداخت هزینه، کارفرما تمام یا بخشی از هزینه های پروژه را که شامل هزینه‌های اولیه نظیر مواد، حقوق و دستمزد کارگران و غیره می شود، قبل از آغاز پروژه و یا در فواصل زمانی مشخص به پیمانکار پرداخت می‌کند.
درواقع در این قرارداد، تمام ریسک مالی هزینه های پروژه از همان ابتدا بر دوش کارفرما است و او با پرداخت مبلغی که مورد توافق طرفین بوده است و به صورت تخمینی و یا حداقلی مقرر شده است، پروژه مذکور را کلید می زند.

از لحاظ اقتصادی این نوع قرارداد می‌تواند اثرات مختلفی بر پروژه و طرفین قرارداد، به خصوص بر کارفرما بگذارد که در ادامه در قالب مزایا و چالش‌های این نوع قرارداد مورد بحث قرار خواهد گرفت

مزایای قراردادهای بازپرداخت هزینه

با توجه به آنچه در خصوص ریسک مالی این قرارداد ذکر شد، استفاده از این قرارداد در موقعیت‌ های خاصی توصیه می شود. یکی از موارد اجرای این قرارداد زمانی است که نیاز به انجام پروژه عمرانی فوری و به اصطلاح اورژانسی باشد.
در این زمان، کارفرما برای بهره‌ مندی از تخصص پیمانکار، حاضر به پرداخت هزینه‌ های اولیه برای پیشبرد سریعتر پروژه می‌ شود. به طور مثال زمانی که یک خرابی و یا نقص عمده مانند آتش سوزی یک ساختمان رخ داده باشد، برای بازسازی آن ساختمان، نیاز فوری وجود دارد و به همین دلیل کارفرما از قرارداد بازپرداخت هزینه استفاده می‌کند.
یکی از مزایای این قرارداد وجود نظارت کارفرما بر پروژه است. به بیان دیگر به دلیل وجود شرایط خاص این قرارداد در پرداخت اولیه، کارفرما در طول پروژه، نظارت کاملی را بر عملیات پیمانکاری اعمال می کند تا از پیشبرد پروژه و پرداخت دقیق هزینه ها توسط پیمانکار مطمئن شود.

از دیگر مزایای این روش، کاهش اختلافات مالی در میانه انجام قرارداد است.
اصولا موضوعات مالی در پروژه‌ های عمرانی و ساختمانی، بسیار اهمیت دارند به حدی که ممکن است اختلاف نظر در این زمینه، سبب توقف و از کار افتادن پروژه شود. در این روش، چون مبلغ اصلی و اولیه قرارداد در همان ابتدای کار مورد توافق طرفین قرار می‌ گیرد، اختلافات مالی حین پروژه به حداقل می‌رسند.

شیوه پرداخت هزینه‌ های پروژه به چه صورت است؟

هزینه‌ های پرداختی توسط کارفرما اغلب شامل، هزینه کارگران، مواد و ماشین آلات و تجهیزات به کار برده شده، هزینه قراردادهای پیمانکاری فرعی که در بخشی از پروژه مورد نیاز است و همچنین سود مالی پیمانکار می‌شود.
پرداخت‌ های پروژه در شیوه قراردادهای بازپرداخت هزینه می‌تواند همان ابتدای کار به شکل فاکتور ثابت (تعیین مبلغ مورد نیاز با توافق طرفین) تعیین شود تا پیمانکار به سرعت و با انگیزه بالا اقدام به انجام پروژه کند. اگرچه تعیین یک مبلغ ثابت و قطعی در همان ابتدای پروژه تقریبا غیرممکن است اما معمولا مبلغ مورد توافق درحدی است که کار پروژه تا حد زیادی جلو برود و در ادامه با ارائه جزئیات هزینه‌ های انجام شده، کارفرما با بررسی فاکتورهای هزینه پیمانکار و تایید آن، موظف به پرداخت سایر هزینه‌ هایی که بیش از مبلغ ابتدایی بوده اند، خواهد شد.

در واقع از حیث تعیین مبلغ، این قرارداد زمانی کاربرد دارد که هزینه‌ های انجام پروژه چندان مشخص و قابل محاسبه دقیق نباشند و یا به دلیل نیاز به وجود سهولت و سرعت در کار پروژه، محاسبه دقیق هزینه‌ ها، زمانبر باشد.
شیوه پرداخت سود و دستمزد پیمانکار در این روش، متنوع است. به طور مثال پرداخت هزینه های پروژه می تواند به شکل نرخ ثابت باشد. یعنی سود مالی پیمانکار یک رقم ثابت و قطعی معین شود. درواقع در این روش آنچه کارفرما پرداخت می‌ کند، هزینه های احتمالی پروژه به علاوه مبلغی ثابت برای سود پیمانکار است.
در روشی دیگر ممکن است سود پیمانکار درصدی از هزینه های پروژه باشد. مثلا معین می شود سود پیمانکار، معادل ۱۵ درصد از هزینه های کل پروژه باشد. البته در این حالت ممکن است ایراداتی مطرح شود که در بخش بعدی به این مورد و سایر چالش‌ های این قرارداد می‌ پردازیم.

چالش‌ های قراردادهای بازپرداخت هزینه کدامند؟

قراردادهای بازپرداخت هزینه مانند سایر قراردادها علاوه بر مزایای خود، معایبی نیز به همراه دارد. یکی از مهمترین این ایرادات، زمانی رخ می دهد که سود پیمانکار را بر اساس درصدی از هزینه‌های پروژه مشخص کنیم. در این حالت علی‌القاعده هرچقدر پیمانکار هزینه¬‌های بیشتری برای پروژه انجام دهد حقوق بیشتری دریافت می‌کند که این موضوع از لحاظ اقتصادی برای کارفرما منطقی و به‌صرفه نیست.
نقص دیگر این شیوه پرداخت می تواند کم شدن انگیزه پیمانکار به دنبال دریافت تمام هزینه پروژه باشد و یا در فرضی که پرداخت ها در مقاطع مختلف صورت بگیرند، پیمانکار عامداً سبب طولانی شدن پروژه و دریافت مبالغ بیشتری شود.
این شیوه برای پیمانکار نیز ممکن است معایبی داشته باشد. از جمله آنکه، تامین هزینه ها توسط کارفرما این اجازه را به او می‌دهد تا نظارت و سرکشی دائمی و کامل خود را بر پروژه و عملکرد پیمانکار اعمال کند که این موضوع می تواند برای بسیاری از پیمانکاران خوشایند نباشد.
اگرچه اغلب در این قرارداد، پرداخت هزینه ها توسط کارفرما مقطوع است و همین امر می تواند هزینه های نهایی پروژه را کاهش دهد، اما از سوی دیگر هزینه های نظارت بر پروژه و تعیین مهندس ناظر برای بررسی راندمان پروژه و صورت‌ وضعیت‌ ها می‌ تواند هزینه زیادی را بر کارفرما تحمیل کند.

نتیجه گیری

طبق آنچه در این مطلب خواندیم، قراردادهای بازپرداخت هزینه دارای مزایای مختلفی هستند اما وجود ریسک مالی بالا که بر عهده کارفرما قرار می گیرد سبب شده است تا از این قرارداد اغلب در پروژه های کوچک و کم هزینه استفاده شود، تا حدی که برخی کشورها از جمله ایران استفاده از این قرارداد را در پروژه های دولتی و زیربنایی محدود کرده‌ اند.

منبع: وینداد

نرم افزار مدیریت خرید و تدارکات به تجمیع درخواست های خرید کالا و خدمات می پردازد، پیش پرداخت ها، تحویل ها و صورت حساب خریدهای جزئی و عمده را مدیریت می کند. اطلاعات مناقصه، سایت ویزیت، زمان بازگشایی پاکات، رتبه مورد نیاز را ثبت می کند. صفر تا صد مراحل مناقصه و مزایده آنلاین برگزار می کند.

برای درخواست دموی رایگان آنلاین و حضوری نرم افزار خرید و تدارکات اندیشه پرداز کافیست فرم درخواست دمو را پرکنید تا کارشناسان در اسرع وقت برای هماهنگی جلسه دمو با شما تماس بگیرند.