قرارداد مضاربه چیست؟

قرارداد مضاربه یکی از انواع عقودی است که سود حاصله از آن در دین مبین اسلام مطرح شده و کاملا حلال در نظر گرفته شده است.

قرارداد مضاربه چیست؟

قرارداد مضاربه کمی شبیه به قرارداد مشارکت مدنی است، از این نظر که در این نوع قرارداد نیز یکی از طرفین سرمایه و دیگری کار را برعهده دارد. در این نوع قرارداد دو طرف تحت عنوان مالک و ضارب وجود دارند. مالک کسی است که سرمایه را در اختیار طرف دیگر یعنی ضارب قرار می دهد. ضارب با سرمایه مورد نظر تجارت می کند و سود سرمایه را با مالک شریک می شود. در این نوع قرارداد ذکر می شود که نسبت سود به دست آمده برای هر دو طرف چه مقدار باشد، به عبارت دیگر سهم ضارب کاری ست که با سرمایه انجام می دهد تا به سود برسد.

ماده ۵۴۶ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: ” مضاربه عقدی است که به موجب آن احد متعاملین سرمایه می دهد با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک ‌باشند صاحب سرمایه مالک و عامل مضارب نامیده می شود .”

ماده ۵۵۳ قانون مدنی بیان شده است : ” در صورتی که مضاربه مطلق باشد یعنی تجارت خاصی شرط نشده باشد عامل میتواند هر قسم تجارتی را که صلاح بداند بنماید ولی ‌در طرز تجارت باید متعارف را رعایت کند . ”

ماده بالا یکی از موارد خاصی است که تمایز قرارداد مضاربه را با قرارداد مشارکت و دیگر قراردادها مشخص می کند، در این نوع قرارداد می توان نوع تجارت را مشخص نکرد. در این صورت ضارب می تواند از هر تجارتی که عرف و دین آن را جایز بداند، برای رسیدن به سود استفاده کند، مانند قرارداد مضاربه بورسی.

ویژگی ها و شرایط قانونی قرارداد مضاربه

نقد بودن سرمایه: ماده ۵۴۷ قانون مدنی به صراحت بیان می کند که سرمایه در اختیار گذاشته شده در قرارداد مضاربه باید وجه نقد باشد و اگر فردی وسیله یا تجهیزاتی را (برای مثال خودرو) برای کار در اختیار فرد دیگر بگذارد تا در سود کار با آن شریک شود، این قرارداد مضاربه محسوب نمی شود. دیوان عالی کشور رای داده است که وجه نقدی رایج کشورهای دیگر نیز می توان به عنوان سرمایه در قرارداد مضاربه در نظر گرفت. همچنین در صورتی که فرد طلبی از فرد دیگر داشته باشد و دو طرف توافق کنند که بدهکار بجای پرداخت طلب با آن پول تجارت کند و سود را با مالک شریک شود، این نیز قرارداد مضاربه محسوب نشده و دین بر ذمه به جای سرمایه نام دارد.

جایز بودن: مضاربه عقدی جایز است به این معنا که هر کدام از طرفین هر زمان میتواند عقد را فسخ کند.

لزوم تعیین سهم مالک و مضارب : سهم مالک و مضارب باید از سود تجارت مشخص شود. تعیین سهم هر دو طرف باید به صورت نسبتی از کل سود تعیین شود. برای مثال دو سوم سهم مساوی با ۴۰ درصد سرمایه سود برای ضارب یا مالک مشخص می شود. اگر میزان سهم طرفین به صورت مبلغ مشخصی تعیین شود، چنین قراردادی باطل است.
در این صورت اگر مضارب سودی از کار خود نداشته باشد، مجبور به پرداخت مبلغی به مالک نیست.

نداشتن حق انتقال: مضارب نمی تواند سرمایه مالک را به شخص دیگری انتقال دهد تا شخص ثالث با سرمایه قرداد تجارت کند، مگر در صورتی که مالک اجازه این کار را بدهد.

ابطال قرارداد مضاربه

طبق ماده ۵۵۱ قانون مدنی معامله مضاربه تحت شرایط زیر فسخ می شود:
• در صورت مرگ یا جنون یکی از طرفین قرارداد، معامله فسخ می شود. تنها در صورتی مرگ فرد باعث فسخ معامله نمی شود که فرد فوت شده در وصیت خود به قرارداد مضاربه اشاره کرده باشد.
• در صورت ورشکسته شدن یا مفلس شدن فرد مالک، ضارب حق دارد سود خود را خارج از نوبت دیگر طلبکاران از مالک دریافت کند. در اینجا عامل جز طلبکاران فرد ورشکسته بشمار نمی آید و در سود مضاربه شریک است.
• اگر کل سرمایه یا سود آن از بین برود قرارداد باطل می شود.
• در صورتی که امکان انجام تجارت مورد نظر طرفین وجود نداشته باشد، قرارداد فسخ می شود. برای مثال اگر تجارت مورد نظر باغداری مرکبات باشد ولی شرایطی پیش بیاید که امکان آن وجود نداشته باشد، قرارداد فسخ می شود.

ضرر و خسارت در مضاربه به عهده کیست؟

طبق قانون ضرر و خسارت قرارداد مضاربه برعهده مالک است. حتی در صورتی که طرفین در قرارداد ذکر کنند که هر دو طرف در ضرر و زیان شریکند، این شرط باطل است. البته اگر در معامله ذکر شود که خسارت وارد شده بر مالک توسط عامل جبران شود و عامل از مال خودش خسارت مالک را پرداخت کند، این شرط درست است. به عبارت دیگر، شرط صحت مضاربه، قبول خطر از جانب مالک و عدم ضمانت مضارب نسبت به سرمایه است.

همانطور که خواندید، قرارداد مضاربه قراردادی است که بین مالک (سرمایه دار) و ضارب ( عامل) به این جهت عقد می شود تا ضارب با سرمایه مورد نظر به تجارت جایز در عرف و دین مشغول شود و سود آن را با مالک طبق درصد مشخص شده، تقسیم کند.

نرم افزار خرید و تدارکات اندیشه پرداز تمامی مراحل خرید و تدارکات از تصمیم گیری در مورد خرید کالا تا خدمات پس از فروش را بصورت آنلاین انجام دهید. هر نوع درخواست استعلام قیمت، مناقصه، مزایده را برگزار کنید. انواع درخواست کالا را ثبت کرده و براساس بودجه فرایند خرید را مدیریت کنید. پیش پرداخت ها و تخفیف های حجمی و ریالی را کنترل کنید. تامین کنندگان خود را انتخاب کرده و وندور لیست تشکیل دهید و بسیاری امکانات دیگر.

برای درخواست دموی رایگان و حضوری نرم افزار خرید و تدارکات اندیشه پرداز کافیست فرم درخواست دمو را پر کنید. کارشناسان اندیشه پرداز در اسرع وقت برای هماهنگی جلسه دمو با شما تماس خواهند گرفت.