۱۰ نکته مهم در اصول قرارداد نویسی

تنظیم قرارداد و رعایت اصول قراردادنویسی یکی از مهارت‌های مهمی است که می‌تواند سرنوشت افراد شرکت‌ها و کسب و کارها را رقم بزند؛ این کار با جزئیات و نکاتی همراه است که عدم رعایت اصول آن می‌تواند چالش‌های حقوقی را در روابط طرفین بیشتر کند؛ بنابراین امروزه آشنایی با اصول قراردادنویسی و کسب مهارت و تجربه کافی برای نگارش و تنظیم یک قرارداد حرفه‌ای از ضروری‌ترین مواردی است که می‌تواند نقش مهمی در ارائه خدمات به صاحبان کسب و کار توسط مشاور حقوقی ایفا کند. در ادامه به ده مورد از مهم‌ترین نکات اصول قراردادنویسی اشاره می‌شود:

۱-اهمیت ذکر محل انعقاد قرارداد

اگرچه معمولاً در قراردادها محل انعقاد قرارداد ذکر نمی‌شود ولی ذکر آن آثار عملی دارد که می‌تواند برای یکی از طرفین مفید باشد؛ پس این مورد از اصول قرارداد نویسی اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال اگر فروشنده مقیم تهران و خریدار مقیم اصفهان باشد، در صورتی که فروشنده بخواهد علیه خریدار طرح دعوی کند اصولاً باید در اقامتگاه خوانده اصفهان) طرح دعوی کند (ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی) ولی اگر در قرارداد ذکر شده باشد که محل انعقاد قرارداد تهران است فروشنده می‌تواند در محل انعقاد قرارداد (تهران) نیز طرح دعوی کند که برای او راحت‌تر است ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی مضافاً بر اینکه در صورت عدم ذکر محل تحویل کالا از نظر قانون، ایران کالا باید در محل انعقاد قرارداد تحویل شود (ماده ۳۷۵ قانون مدنی)؛ بنابراین در صورتی که در مثال اخیر خریدار اصفهانی اعتقاد داشته باشد که حمل کالا با فروشنده تهرانی است و فروشنده مدعی باشد که تعهدی به این امر نداشته و کالا را صرفاً در اقامتگاه خود تحویل می‌دهد و قرارداد در این خصوص ساکت باشد، ذکر محل انعقاد قرارداد (تهران) به نفع فروشنده خواهد شد و خریدار باید دلیلی ارائه کند که فروشنده چنین تعهدی را پذیرفته است.

هم‌چنین در قراردادهایی که یک طرف آن خارجی است ذکر این مطلب که قرارداد در تهران منعقد می‌شود می‌تواند در تعیین قانون حاکم مؤثر بیافتد؛ به عنوان مثال اگر یک ایرانی و چینی قراردادی را منعقد کرده و طرف ایرانی بخواهد در دادگاه ایرانی طرح دعوی کند از نظر دادگاه، ایرانی قرارداد اصولاً تابع قانون محل انعقاد آن (ایران) است (ماده ٩٦٨ قانون مدنی البته گاهی ذکر این جمله به صراحت که قرارداد در تهران منعقد می‌شود حساسیت‌زا است لذا پیشنهاد می‌شود در چنین مواردی امضاء کننده قرارداد در زیر امضای خویش محل انعقاد عقد را ذکر کند، به عنوان مثال بنویسید Tehran

۲-مطالعه قرارداد به یکباره

پیش از امضاء قرارداد یکبار آن را با دقت و حوصله از ابتدا تا انتها بخوانید، تعدد رفت و برگشت قرارداد احتمال بروز اشتباه و تعارض را زیاد می‌کند؛ گاه در قرارداد به بندی ارجاع می‌شود که در نسخه نهایی حذف شده یا شماره آن تغییر کرده است؛ هم‌چنین ممکن است متأسفانه در لحظه آخر (پرینت نهایی نسخه قرارداد به صورت متقلبانه‌ای، مطلبی از قرارداد حذف یا به آن الحاق شود.

۳-امضاء، اثرانگشت یا مهر

نکته سوم اصول قرارداد نویسی بر این تاکید دارد که برای معتبر تلقی شدن قرارداد عادی کافی است که به تأیید طرفین برسد که معمولاً این تأیید با امضاء صورت می‌گیرد؛ البته ممکن است این تأیید با اثر انگشت یا مهر ابراز شود و یا برای محکم‌کاری و جلوگیری از انکار احتمالی متعهد، امضاء و اثر انگشت متعهد هر دو گرفته شود.

۴- نقش شاهد در قرارداد

امضاء نشدن قرارداد عادی توسط شاهد آن را بی‌اعتبار نمی‌کند ولی بهتر است که در قرارداد شاهد گرفته شود تا در صورت بروز اختلاف، شاهد حقیقت را بیان نماید.

البته استثنائاً در قراردادهای اجاره با سند عادی، موجر برای استفاده از مزیت تخلیه فوری مستاجر، حتماً باید اجاره‌نامه را به امضای دوشاهد برساند؛ به عبارت دیگر، درقراردادهای اخیر وجود شاهد، علاوه برمزیت اثباتی مزیت دیگری نیز دارد که به نفع موجر است.

۵- بررسی صاحبان امضای مجاز

کسی که قرارداد را امضاء می‌کند باید مالک یا از جانب مالک سمت داشته باشد؛ در اشخاص حقوقی علاوه بر امضای قرارداد توسط صاحبان امضای مجاز، مهر شرکت نیز باید زده شود. پس این مورد از اصول قرارداد نویسی را حتماً در نظر باید داشت.

۶- لزوم امضای تمام صفحات و پیوست‌ها

تمام صفحات باید امضاء شوند نه فقط صفحه آخر؛ هم‌چنین ضمایم و پیوست‌ها هم باید امضاء شوند، آن هم توسط صاحبان امضای مجاز

۷- گرفتن امضاء بر روی مستند ارائه شده

در صورتی که مدرکی را از طرف مقابل دریافت می‌کنید بهتر است آن را امضاء شده تحویل بگیرید تا مشخص شود چه شخصی این سند را در اختیار شما قرار داده است گاه مستند ارائه شده جعلی از کار در می‌آید که برای اثبات این امر که سند جعلی توسط شما ساخته نشده است امضای تحویل‌دهنده سند می‌تواند برای شما راهگشا باشد.

۸- خالی نگذاشتن بین متن و امضاء

جهت رعایت اصول قراردادنویسی در هنگام امضاء، امضای شما بهتر است خط آخر نوشته را بگیرد؛ به عبارت دیگر بین امضاء و آخرین خط متن فاصله نگذارید تا بعداً عبارتی به آن الحاق نشود.

۹- عدم ارسال نسخه امضاء شده و تهیه نسخه‌های متعدد

از هر نوشته‌ای دو نسخه تهیه و حداقل یک نسخه را نزد خود نگه دارید و از امضای تمام نسخه‌ها و ارسال آنها برای طرف مقابل بپرهیزید؛ زیرا سرنوشت قرارداد را یک‌جانبه در اختیار او قرار می‌دهید. این مورد از اصول قرارداد نویسی رو حتماً باید جدی گرفت.

۱۰- نحوه تشخیص اصل یا رونوشت بودن سند

اصل یا کپی بودن یک، نوشته بستگی به امضای آن دارد بنابراین اگر فرصت تنظیم صورت‌جلسه‌ای در دو نسخه وجود ندارد و از یک نوشته‌ای کپی گرفته می‌شود مجدداً باید آن و رقه کپی توسط طرفین امضاء شود؛ بنابراین برای اصل بودن سند نیاز است که امضای آن اصل باشد ولو نوشته‌های آن کپی باشد.

منبع: دادبانان