بیمه باربری و حمل و نقل کالا چیست؟

بیمه باربری و حمل و نقل کالا نوعی بیمه است که بین شرکت حمل و نقل کالا، صاحب کالا و شرکت بیمه گر منعقد می شود. این بیمه نامه، نوعی پوشش بیمه ای است که به موجب آن بیمه گر متعهد می شود در ازای دریافت حق بیمه از بیمه گذار در جریان حمل و نقل کالا از نقطه مبدا به مقصد در صورت وقوع خطرات و وارد شدن خسارت، هزینه های مرتبط با خطرات و زیان های متحمل شده را جبران نماید.

اصطلاحات تخصصی بیمه باربری و حمل و نقل کالا

زبان همگانی: اصطلاحی است که در قانون بیمه دریانوردی استفاده می شود. براساس آن طرف های دخیل سفر در هر نوع خسارتی که در مواقع اضطراری برای نجات کشتی به کالاها وارد می کنند، به تناسب سهم دارند.

بیمه اتکایی (Reinsurance): بیمه اتکایی نوعی قرارداد واگذاری است که بر اساس آن بیمه گر قسمتی از تعهدات بیمه ای مازاد ظرفیت مالی و فنی خود را نزد شرکت یا شرکتهای بیمه گر (شرکت های بیمه اتکایی) بیمه می نماید.

بارنامه: بارنامه نوعی از اوراق بهادار است که موسسه بیمه باربری آن را صادر می کند. در بارنامه مشخصات کالای تحت پوشش بیمه، نام و آدرس گیرنده و فرستنده کالا، میزان کرایه حمل، مشخصات، تعداد و وزن کالا قید می گردد. بارنامه به منزله قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت است.

Total Loss
بیمه نامه ای است که تا رسیدن به ورودی کشور مقصد اعتبار دارد و در موارد از بین رفتن کامل کالا یا افراد در اثر وقوع خطراتی مانند آتش سوزی، غرق شدن کشتی یا سقوط هواپیما به بیمه گذار تعلق می گیرد.

• واقعی
مخصوص زمانی است که در اثر اتفاقاتی مانند آتش سوزی یا غرق شدن، کالا به طور کامل از بین برود.
فرضی
• مخصوص زمانی که هزینه تعمیر یا بازسازی کالا از ارزش خود کالا بیشتر می شود که در این صورت بیمه گر تمایل دارد برای کالا غرامت پرداخت کند.

ارزش مورد بیمه: در صورت نبود توافق خاص بین بیمه گر و بیمه گزار، ارزش بیمه نامه کالا شامل جمع قیمت خرید کالا و هزینه حمل و نقل و عدم النفع خواهد بود.

عدم النفع: مقدار عدم النفع بیمه باربری با ۱۰ درصد جمع قیمت خرید کالا و هزینه حمل آن محاسبه می شود، البته اگر توافق دیگری در این خصوص از قبل حاصل نشده باشد.

پارتمنشیپ: کالا طی چند مرحله از مبدا به مقصد حمل می شود

ترانشیپمنت: وقتی در حمل و نقل کالا از چندین وسیله مانند کشتی، هواپیما، قطار، کامیون و …. استفاده می شود. در ترانشیپمنت کالاها چندین بار از یک وسیله حمل و نقل به وسیله دیگری بارگیری می شود.

اف او بی (FOB): به اف او بی تحویل روی عرشه هم می گویند و به معنای قیمت تا لحظه تحویل روی کشتی است. به این صورت که فروشنده باید هزینه های کالا را تا محل اصلی بپردازد. بقیه هزینه ها از جمله کرایه حمل، بیمه و غیره بر عهده خریدار است. این مسئله براساس قوانین بین المللی است.

Cross Stuffing: تخلیه کالا از یک کانتینر و بارگیری مجدد آن به کانتینر دیگر

باراتری: عملی که توسط فرمانده کشتی، ملوان و کارکنان به صورت عمدی یا سهوی سر بزند و باعث خسارت به کشتی و کالاها شود.

انواع بیمه باربری و حمل و نقل کالا بر اساس محدوده جغرافیایی

۱- بیمه باربری و حمل و نقل وارداتی

مختص کالاهایی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از کشورهای خارجی خریداری می شود و بصورت خریدهای براتی ( بدون انتقال پول) از طریق اعتبار سند انجام می گیرد و با توجه به قوانین جاری، این نوع بیمه برای وارد کنندگان کالا اجباری می باشد.

۲- بیمه باربری و حمل و نقل صادراتی

کالاهایی که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل می شود، بر اساس انواع شرایط فروش نیاز به بیمه صادراتی دارند. به موجب این بیمه، شرکت های بیمه کالای صادره از کشور ایران تا کشور مقصد را تحت پوشش بیمه ای قرار می دهند.

۳- بیمه باربری ترانزیت

در این نوع بیمه نامه کشور ایران فقط در مسیر حمل و نقل کالا قرار دارد. مبدا و مقصد حمل کالا کشورهای دیگر هستند. برای بیمه ترانزیت از نرخ و شرایط بیمه صادراتی استفاده می شود. در مسیر داشتن مجوز بیمه باربری الزامی است.

بیمه باربری داخلی

این نوع بیمه نامه مخصوص کالاهایی است که در داخل کشور حمل و نقل می شود، فقط در محدوده کشور معتبر است و به ۳ صورت صادر می شود
بیمه نامه عمومی: در بیمه نامه عمومی شرایط اصلی بیمه، مفاد و مقررات حقوقی و تعهدات طرفین قرارداد و میزان سرمایه بیمه ثبت می شود.
بیمه پوشش باز: در بیمه پوشش باز هر هفته گواهی ای صادر می شود که میزان حق بیمه متناسب با سرمایه حمل شده در آن مشخص می شود.
بیمه نامه ساده: بیمه نامه ساده برای کالاهای مشخصی صادر می شود و بیمه گزار باید مشخصات، وضعیت و چگونگی حمل کالای مورد نیاز خود را بداند.

انواع بیمه باربری و حمل و نقل کالا براساس پوشش

بیمه Total Loss

به این بیمه نامه بیمه تشریفاتی یا گمرکی نیز می گویند. براساس آن، در صورتی که تمامی بار زمان حمل دریایی از بین برود، بیمه گر خسارت را پرداخت خواهد کرد. تمامی کالاهای صادراتی باید تحت پوشش این نوع بیمه قرار بگیرند.

در اصل چهار نوع شرایط با کلوز بیمه ای داریم که شامل موارد زیرند:

بیمه با شرایط C

این نوع بیمه کمترین میزان پوشش را دارد و خطرات آن شامل موارد زیر است:
• آتش سوزی یا انفجار
• به گل نشستن، زمین‌گیر شدن، برخورد با کف دریا، غرق شدن و واژگونی کشتی
• واژگونی یا خارج شدن وسیله حمل‌و‌نقل از خط یا ریل
• برخورد کشتی یا شناور با هر وسیله خارجی جز آب
• تخلیه کالا به صورت اضطراری در بندر دیگر
• زیان همگانی (از بین کردن یا فدا کردن کالا)
• به دریا انداختن کالا برای سبک کردن در شرایط بحرانی
• خسارت همگانی
• مسئولیت مشترک در تصادف

بیمه با شرایط B

تمامی خطرات ذكر شده در مجموعه شرایط C.
زلزله، آتشفشان یا صاعقه.
به دریا افتادن كالا از روی عرشه كشتی.
ورود آب دریا، دریاچه، رودخانه به كشتی، شناور، محفظه كالا، كانتینر یا محل انبار.
تلف كلی هربسته دركشتی یا شناور و یا تلف كلی هر بسته به علت افتادن در هنگام بارگیری و یا تخلیه كشتی یا شناور.

بیمه با شرایط A

کامل ترین نوع پوشش بیمه ای ست که بیشترین حق بیمه هم به آن تعلق می گیرد.
البته این بیمه استثناهایی دارد که شامل موارد زیر است
• خسارت‌های وارد شده عمدی
• خسارت‌های ناشی از فرسودگی
• خسارات ناشی از نامناسب بودن بسته بندی
• خسارت‌های ناشی از مشکلی در کالاهای ثبت شده در بیمه‌‍نامه
• خسارت‌های ناشی از تاخیر
• خسارت های ناشی از ورشکستگی مالکان و اجاره کنندگان و گرداندگان کشتی
• خسارت‌های ناشی از انفجار هسته ای
• خسارت‌های ناشی از دریانوری نامناسب کشتی یا شناور یا نامناسب بودن آن برای حمل کالا
• خسارات ناشی از جنگ، شورش، انقلاب، قیام یا زدوخوردها
• خسارت‌های ناشی از ضبط و مصادره کالاها
• خسارت‌های ناشی از اعتصاب کارگران یا شورش و اغتشاش داخلی
• خسارات ناشی از عملیات تروریستی

لازم به ذکر است که برای شرایط جنگ و شورش و بلوا می توان حق بیمه بیشتری پرداخت کرد و کالا را بیمه کرد.

کلوز عدم تحویل

اگر پس از تخلیه بار از وسیله حمل که عمدتا کشتی است، تمام کالا یا مقداری از آن به دلایل نامشخص گم شود، بیمه گزار با تنظیم صورت جلسه عدم تحویل کالا و تحویل به شرکت بیمه می تواند خسارت خود را دریافت کند. البته کلوز A نیز دارای پوشش عدم تحویل است، اما در کلوزهای B و C بیمه گذار باید مبلغ بیشتری برای خرید کلوز عدم تحویل بپردازد.

بیمه نامه براساس نوع حمل

بیمه نامه براساس نوع حمل به چهار روش تقسیم می شود:
• هوایی
• زمینی
• ریلی
• دریایی
هوایی: در این نوع بیمه، بیمه گر متعهد می شود خسارت های وارد شده به مرسوله های هوایی را جبران کند. بیمه گر به ازای هر کیلوگرم بار تا سقف ۲۰ دلار از طرف شرکت های هواپیمایی یاتا بیمه می شود. برای کالاهایی با ارزش بیمه، بیمه نامه ای جداگانه تنظیم می شود. البته محموله های دریافتی حتما باید در فرودگاه مقصد از نظر بسته بندی و سالم بودن کنترل شوند.
بیمه نامه زمینی: خسارت های وارد شده به کالا در حمل زمینی را جبران می کند. در سه صورت متصدیان حمل و نقل، ساده و قرارداد صادر می شود. طبق مواد ۳۲۸، ۳۸۶ و ۳۸۸ قانون تجارت، شرکت های اصلی و مسئول در برابر سالم رساندن کالا به مقصد مسئولیت مدنی دارند.

زمان بیمه باربری

مدت زمان بیمه باربری و حمل و نقل کالا از زمان بارگیری کالا در مبدا تا زمان تخلیه کالا در مقصد خواهد بود. در بعضی بیمه نامه ها بجای زمان تخلیه کالا تا زمان رسیدن به مقصد خواهد بود.
در بیمه باربری شرایط زیر تمام می شود:
به محض تخلیه کامل بار در مقصد نوشته شده در بیمه نامه
به محض اتمام ۶۰ روز از تخلیه کامل کالا در آخرین بند تخلیه در حمل دریایی
خارج شدن از مسیر عادی و تعریف شده
به محض اتمام ۳۰ روز از تخلیه کامل هر قسمتی از کالا از هواپیما در فرودگاه مقصد
به محض اتمام ۶۰ روز از تخلیه کامل کالا به انبار گمرک کشور از طریق حمل زمینی و ریلی
بیمه گذار تا دو سال از تاریخ صدور بیمه نامه می تواند اقدام به حمل کالای خود کند، بعد از گذشت دو سال، اعتبار بیمه از بین می رود. مگر اینکه توافق دیگری شده باشد.

وظایف بیمه گذار

بیمه گذار برای دریافت خسارت وظایف زیر را برعهده دارد:
در صورت گم شدن یا آسیب رسیدن به بسته ها، از متصدیان بیمه باید به صورت کتبی درخواست پرداخت خسارت کند
در مورد خسارت های مشهود و قبل از گرفتن مورد بیمه از متصدیان به صورت کتبی درخواست بازدید کند.
برای سالم نبودن کالا، نباید رسیدی به متصدیان مربوطه تحویل دهد
در صورتی که خسارت هنگام تحویل مشهود نباشد، بیمه گزار حداکثر سه روز فرصت دارد تا مراتب را به متصدیان مربوطه اطلاع دهد.
مقررات ادارات و گمرک بندر تخلیه و به دقت بررسی و مطالعه شود.
بیمه گذار باید اطلاعات کامل کالا را از جمله مشخصات کامل کالا، تعداد دفعات حمل، مشخصات وسیله نقلیه برای حمل، حداکثر ارزش کالا، تاریخ حرکت، بهای هر قسمت محموله و حداکثر ارزش کالا قبل از ورود به مقصد را اعلام کند.

مراحل لازم برای پرداخت خسارت

برای پرداخت خسارت باید مراحل زیر طی شود:
اعلام وقوع حادثه حداکثر ۳ تا ۵ روز بعد از حادثه
بازدید از کالا و اموال خسارت دیده
تهیه و ارسال مدارک لازم
تایید و دریافت خسارت
خسارت کالای جفت یا دست
براساس ماده ۶ شرایط عمومی بیمه باربری، در صورت وارد شدن خسارت به کالای جفت یا جین، فقط صدمه وارد شده به بخش آسیب دیده جبران خواهد شد، مگر اینکه با شرکت بیمه توافق جداگانه ای حاصل شده باشد.

مسئولیت مشترک در تصادم

پوشش مسئولیت مشترک در تصادم به این معناست که اگر دو وسیله حمل و نقل (کشتی) با هم تصادم کنند و هر دو مقصر باشند، هر کشتی باید خسارت وارد شده به کشتی دیگر را جبران کند.
مدارک مورد نیاز دریافت خسارت
بیمه گذار برای دریافت خسارت باید مدارک زیر را به بیمه گر تحویل دهد:
• اصل بیمه‌نامه یا گواهی نامه
• اصل فاکتور کالا با جزئیات کامل
• نسخه اصل بارنامه
• صورت ریزبسته بندی
• گواهی مبدا
• گواهی بازرسی کالا
• صورت وضعیت کالا در موقع تحویل
• جواز سبز گمرکی
• گواهی کسر تخلیه
• گزارش بازدید خسارت

با نرم افزار مدیریت خرید و تدارکات اندیشه پرداز به مدیریت پیش پرداخت ها، تحویل ها و صورت حساب های خریدهای جزئی و عمده، قابلیت تعریف تخفیف های حجمی، ریالی برای سطوح مختلف خرید، تشکیل فهرست بلند و کوتاه با امکان ثبت اطلاعات مورد نیاز، ثبت نتایج جلسات کمیسیون بابت شروع فرایند خرید بپدازید. برای درخواست دموی رایگان حضوری و آنلاین نرم افزار امور خرید و تدارکات اندیشه پرداز کافیست فرم درخواست دمو را پر کنید تا کارشناسان اندیشه پرداز در اسرع وقت برای هماهنگی جلسه دمو با شما تماس بگیرند.