انواع قراردادها

امروز قراردادها ابزاری ضروری در روابط اجتماعی، اقتصادی و حقوقی انسان ها محسوب می شوند. ضرورت وجود قراردادها به دلیل ایجاد شفافیت در روابط و به حداقل رساندن اختلافات احتمالی می باشد. همچنین مسئولیت ها و تعهدات طرفین قرارداد با توجه به نوع قرارداد مشخص می شود از این رو قراردادها تنظیم کننده روابط هستند و به آن شکل می دهند. قراردادها دارای انواع مختلفی می باشند که هر کدام کارکردی جدا در حوزه قانونی ایفا می کنند. آگاهی از انواع قراردادها باعث می شود تا اشخاص حقیقی و حقوقی روابط خود را بهتر تنظیم و مدیریت کنند. آشنایی با انواع قراردادها باعث پیشبرد بهتر روابط کاری، تجاری، شخصی و … می شود از این رو توجه به آن و نقش تعیین کننده ای که دارد بسیار حائز اهمیت می باشد. در این مقاله به انواع قراردادها و طبقه بندی آن ها می پردازیم.

قرارداد در لغت به معنای عهد، پیمان و عهدنامه می باشد و از منظر حقوقی هنگامی که عهد و پیمان در چارچوب قانون صورت بگیرد به آن قرارداد حقوقی می گویند.

قراردادها از نظر ماهیت حقوقی، الزام آوری، شکل قرارداد، موضوع، حوزه قانونی، نحوه تنظیم و حوزه اجرا دارای انواع مختلفی می باشند که در ادامه هر یک از موارد آن را ذکر و شرح می دهیم.

• قرارداد معین و نامعین
• قرارداد منجز و معلق
• قرارداد لازم و جایز
• قرارداد رضایی و تشریفاتی
• قرارداد معوض و غیر معوض
• قرارداد همسان و غیر همسان
• قرارداد داخلی و بین المللی
• قراردادهای تجاری بازرگانی، مشارکتی، ملکی و ….

قراردادهای معین و نامعین

قراردادهای معین در قانون مدنی به طور مشخص تعریف شده اند و احکام مربوط به آن ها نیز به تفصیل بیان شده است. این نوع از قراردادها شامل قواعد و اصولی هستند که در قانون برای آن ها تعیین شده و به همین دلیل طرفین قرارداد نمی توانند خلاف آن را انجام دهند مگر در مواردی که قانون اجازه داده باشد. قراردادهای بیع، اجاره و وکالت از نوع قراردادهای معین هستند.

قراردادهای نامعین به طور مشخص در قانون مدنی تعریف نشده اند اما بر اساس اصل آزادی قراردادها (ماده ۱۰ قانون مدنی) دارای اعتبار هستند و طرفین قرارداد می توانند با رعایت شرایط عمومی، توافقات دلخواه خود را تنظیم کنند. این نوع قراردادها از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار هستند و بر اساس نیاز های خاص طرفین تنظیم می شوند. قراردادهای مشاوره، پیمانکاری و همکاری از نوع قراردادهای نامعین هستند.

قراردادهای منجز و معلق

قراردادهای منجز به قراردادی گفته می شود که بلافاصله پس از انعقاد قرارداد لازم الاجرا می باشد و اجرای آن مشروط به وقوع هیچ رویدادی در آینده نیست. قراردادهای فروش و اجاره ملک از نوع قراردادهای منجز می باشد که به محض امضای قرارداد توسط صاحب ملک، ملک به خریدار و یا مستاجر منتقل می شود.

قراردادهای معلق به قراردادی گفته می شود که اجرای آن وابسته به شرط در آینده می باشد. قراردادهای استخدام و یا فروش مشروط، از این قبیل قراردادها هستند.

قرارداد لازم و جایز

در قراردادهای لازم هیچ یک از طرفین نمی توانند به طور یکجانبه قرارداد را فسخ کنند مگر در مواردی که قانون اجازه داده باشد. این قراردادها انعطاف پذیری کمتری دارند و در مقابل از ثبات و پایداری بیشتری برخوردار هستند. قراردادهای بیع و اجاره جزو قرارداد های لازمی هستند که طرفین قرارداد نمی توانند یک جانبه آن را فسخ کنند. خیار فسخ یکی از شرایط فسخ می باشد که به یکی از طرفین اجازه می دهد تا قرارداد را تحت شرایط خاصی فسخ کنند.

قراردادهای جایز شامل قراردادهایی می شود که هر یک از طرفین می توانند هر زمان که بخواهند آن را فسخ کنند مگر در شرایطی که قانون محدودیت هایی را برای طرفین ایجاد کرده باشد. این قراردادها از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار می باشند. قراردادهای وکالت و عاریه از این نوع قراردادها می باشد.

قراردادهای رضایی و تشریفاتی

قراردادهای رضایی به آن دسته از قرارداد ها گفته می شود که صرفا با توافق و ابراز اراده طرفین منعقد می شود و نیاز به رعایت تشریفات خاصی مانند ثبت در دفاتر رسمی یا تنظیم سند ندارند. در واقع همین که طرفین معامله رضایت خود را اعلام کنند قرارداد معتبر است. در بسیاری از موارد قراردادهای شفاهی جزو قراردادهای رضایی محسوب می شوند. قراردادهای خرید و فروش ساده و یا قرض در این دسته از قراردادها قرار دارند.

قراردادهای تشریفاتی به آن دسته از قراردادها گفته می شود که برای کسب اعتبار و الزام آوری، ضمن توافق طرفین باید تشریفات خاصی برای انعقاد قرارداد صورت بگیرد. تشریفات خاص شامل تنظیم سند رسمی و مکتوب و یا ثبت سند در دفاتر رسمی می شود. این نوع از قراردادها از اعتبار بیشتری برخوردار می باشند و اختلافات را به حداقل می رساند. قراردادهای ملکی، رهن و وقف جزو این دسته از قراردادها قرار می گیرند.

قرارداد معوض و غیرمعوض

قراردادهای معوض به قراردادهایی گفته می شود که در آن هر یک از طرفین تعهدی در قبال دیگری دارد. در واقع در این نوع از قراردادها طرفین معامله متعهد می شوند مابه‌ازای آن خدمات، مال و یا منفعتی را ارائه دهند. قراردادهای آموزشی از این نوع قراردادها محسوب می شوند. قراردادهای معوض بیشتر در معاملات تجاری و اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرند.

قراردادهای غیرمعوض به قراردادهایی گفته می شود که فقط یکی از طرفین تعهد دارد و دیگری هیچ مابه‌ازایی (خدمات، مال یا منفعت) ارائه نمی دهد و بیشتر جنبه نیکوکاری دارد. قراردادهای هبه و وقف از این نوع قراردادها محسوب می شوند.

قراردادهای همسان و ناهمسان

قراردادهای همسان به قراردادی گفته می شود که در آن مفاد قرارداد از پیش به صورت مکتوب تنظیم و تدوین شده باشد و مانند یک الگو و غالب آماده در دسترس طرفین قرار می گیرد. قراردادهای نظام مهندسی و قراردادهای پیمانکاری از این قبیل قراردادها بشمار می روند.

قراردادهای ناهمسان به قراردادی گفته می شود که در آن مفاد قرارداد از پیش به صورت مکتوب تنظیم و تدوین نشده باشد. این نوع قرارداد برای هر پروژه یا توافق خاص به صورت سفارشی تنظیم می شود. قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری، توافقات بین المللی از این قبیل قراردادها محسوب می شوند. برای مطالعه بیشتر در رابطه با این مورد می توانید مقاله “قرارداد همسان و قرار ناهمسان چیست” را نیز مطالعه کنید.

قراردادهای داخلی و بین المللی

قراردادهای داخلی برای تنظیم توافقات در چارچوب یک کشور استفاده می شوند و معمولا ساده تر هستند. این نوع از قراردادها بین اشخاص حقیقی و حقوقی یک کشور منعقد می شود و تحت قوانین داخلی همان کشور اجرا و تفسیر می شوند.

قراردادهای بین المللی به قراردادهایی گفته می شود که بین طرفین، از کشورهای مختلف منعقد می شود و معمولا دارای قوانین بین المللی هستند.

قراردادهای تجاری و مدنی

قراردادهای تجاری بیشتر بر مبنای کسب سود منعقد می شود و طرفین قرارداد اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند. این نوع قراردادها برای کسب و کارها بسیار ضروری می باشد و تحت قوانین تجارت کشور می باشند.

قراردادهای مدنی قراردادهایی هستند که بیشتر در زندگی روزمره و غیرتجاری کاربرد دارند. این نوع قراردادها تحت قانون مدنی تنظیم و اجرا می شوند و ظرفیت قرارداد معمولا اشخاص حقیقی هستند.

نتیجه‌گیری

قراردادها نقش مهمی در روابط تجاری، حقوقی، اقتصادی و اجتماعی اشخاص ایفا می کنند. در واقع امروزه قراردادها به بخش جدایی ناپذیری از زندگی انسان ها بدل شده اند که روابط را تسهیل می بخشند. با توجه به تنوع موضوعاتی که اشخاص حقیقی و حقوقی با آن ها سر کار دارند قراردادها نیز متناسب با نوع نیاز آن ها از انواع مختلفی برخوردار می باشند. این تنوع به افراد و سازمان ها کمک می کند تا متناسب با نیاز های خود توافق هایی شفاف و قانونی تنظیم کنند.

آگاهی از قراردادها و تنوع آن ها اختلاف نظرها در کار و روابط را به حداقل می رساند و از طرف دیگر به بهبود روابط و توسعه کسب و کارها نیز کمک می کند. انواع قراردادها به منظور تسهیل روابط بوجود آمده اند از این رو بسیار حائز اهمیت است تا با دانش، تجربه و دقت کافی مورد استفاده قرار بگیرند. قراردادها ابزارهایی قدرتمند برای ایجاد توافق‌های پایدار و حفظ حقوق طرفین هستند که استفاده درست از آن‌ها، موفقیت در تعاملات را تضمین می‌کند.

نرم افزار مدیریت قراردادها به شما کمک می کند تا روابط تجاری، اقتصادی و اجتماعی خود را بهتر مدیریت کنید. نرم افزار امور مدیریت قراردادها با قابلیت هایی چون ایجاد قرارداد و ثبت جزئیات مراحل قرارداد (فیلدهای تاریخ تخمینی و واقعی اتمام پروژه، مبلغ کسورات، درصد و شرح قرارداد)، ثبت انواع تیپ قرارداد و تعیین سطوح دسترسی به همراه ثبت لاگ عملکرد کاربران، تعریف اعتبارات و بودجه، هشدار تاریخ خاتمه قراردادها و ضمانتنامه ها، مدیریت قرارداهای شما را تسهیل و بهبود می بخشد.