انتقال قراردادی چیست؟

در این مطلب به شرایط انتقال تعهدات قراردادی خواهیم پرداخت. قرارداد ها در صورتی محقق خواهند شد که دو یا چند شخص در مورد امضا و ایجاد آن‌ ها با یکدیگر به توافق برسند. به عبارتی دیگر می‌توان گفت که شرط ایجاد و تحقق قرارداد، توافق بین دو یا چند شخص می‌باشد.

امضای قرارداد موجب ایجاد حقوق و تکالیفی برای هر یک از طرفین قرارداد می‌شود. در اصطلاح حقوقی به تعهداتی که به وسیله امضای قرارداد و توافق بین طرفین آن مشخص شده است، تعهدات قراردادی گفته می‌شود. در بعضی از موارد، حقوق و تعهدات یکی از طرفین می‌تواند به شخص ثالث منتقل شود. بنابراین می‌توان گفت، انتقال تعهد قراردادی در صورتی موضوعیت پیدا خواهد کرد که حقوق و تعهدات قراردادی یکی از طرفین به شخص ثالث منتقل شده باشد.

انتقال قراردادی چیست؟

همانطور که گفتیم، قرارداد ها به واسطه توافق بین دو یا چند شخص تحقق پیدا می‌کنند. امضای قرارداد موجب ایجاد یک رابطه حقوقی بین طرفین آن خواهد شد. انتقال تعهدات قراردادی به این معنا می‌باشد که یکی از طرفین قرارداد، موقعیت قراردادی خودش را به شخص ثالثی انتقال می‌دهد.

به عبارتی دیگر می‌توان اینگونه گفت که در انتقال تعهد قراردادی، یکی از طرفین قرارداد از رابطه حقوقی که به وسیله امضای قرارداد ایجاد شده، کنار می‌رود و شخص دیگر جایگزین و قائم مقام او خواهد شد. انتقال تعهدات، موجب انتقال تعهدات و حقوق ناشی از قرارداد به شخص ثالث می‌شود.

اسباب انتقال تعهد قراردادی چه می‌باشد؟

متعهد به شخصی گفته می‌شود که در اثر امضای عقود معین و غیر معین، متعهد به انجام دادن وظایف و تکالیفی شده باشد. منظور از متعهد له نیز شخصی می‌باشد که تعهدات عقود معین و غیر معین به نفع او اجرا خواهد شد. تعهدات به وجود آمده از عقود معین و غیر معین به وسیله توافق بین متعهد و متعهد له ایجاد خواهند شد.

باید ذکر کنیم که تعهدات قراردادی متعهد می‌توانند به صورت ارادی یا قهری به اشخاص ثالث منتقل شوند. انتقال تعهد قراردادی در صورتی ارادی می‌باشد که توافق نامه‌ای بین متعهد و انتقال گیرنده تنظیم شده باشد.

از طرفی دیگر در بعضی موارد، انتقال تعهد به شکل قهری و غیر ارادی انجام می‌شود. به این معنی که تعهدات متعهد به حکم قانون و بدون دخالت اراده و رضایت شخص ثالث به او منتقل می‌شود.

به عبارتی دیگر در انتقال قهری و غیر ارادی تعهد بدون اینکه اراده و رضایت متعهد و شخص ثالث در این نقل و انتقال موثر باشد، تمامی حقوق و تکالیف قراردادی متعهد به شخص ثالث انتقال می‌یابد. برای مثال، تعهدات قراردادی شخص فوت شده (متوفی) به شکل قهری و بدون دخالت اراده و رضایت وارث به آن‌ ها منتقل می‌شود.

انتقال تعهد قراردادی به وسیله تنظیم چه قراردادی ممکن خواهد شد؟

انتقال تعهد قراردادی می‌تواند در قالب تنظیم و امضای یک عقد نامعین و طبق ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم و امضا شود. در این حالت، شرایط تنظیم و اجرای قرارداد نامعینی که جهت انتقال حقوق و تعهدات قراردادی به شخص ثالث تنظیم شده است، به وسیله توافق بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده مشخص خواهد شد.

عقد ضمانت و عقد حواله هم از دیگر قرارداد هایی می‌باشند که انتقال تعهد قراردادی به اشخاص ثالث را ممکن می‌کنند. در اصطلاح حقوق مدنی گفته می‌شود که عقد ضمان و عقد حواله از عقود معین محسوب می‌شوند چون قانون گذار، شرایط تنظیم و اجرای این عقود را معین کرده است. در نتیجه، عقد ضمان و عقد حواله‌ای که به قصد انتقال تعهدات به شخص ثالث تنظیم شده در شرایطی معتبر می‌باشد که از قواعد و شرایط امر شده قانون مدنی تبعیت کند.

انتقال ارادی تعهدات قراردادی با استناد به ماده ۱۰ قانون مدنی

اصل آزادی قرارداد ها به اشخاص اجازه خواهد داد که در مورد موضوعات مختلفی که مخالف با قانون، شرع، نظم عمومی جامعه و همچنین اخلاق حسنه نباشند با یکدیگر توافق کنند. قانون گذار ماده ۱۰ قانون مدنی را به پذیرفتن این اصل اختصاص داده است.

در اصطلاح حقوقی به توافق نامه ‌هایی که طبق ماده ۱۰ قانون مدنی و اصل آزادی قرارداد ها تنظیم خواهند شد، عقد نامعین می‌گویند. شرایط تنظیم و اجرای قرارداد های نامعین که طبق ماده ۱۰ قانون مدنی و اصل آزادی قرارداد ها تنظیم می‌شوند، به وسیله توافق بین طرفین آن ‌ها مشخص خواهد شد.

انتقال دادن حقوق و تعهدات به وجود آمده از قرارداد به شخص ثالث هم یک موضوع قانونی و مشروع می‌باشد که مخالفتی با نظم عمومی جامعه و اخلاق حسنه نداشته و به وسیله تنظیم و امضای عقود نامعین ممکن می‌شود.

انتقال ارادی تعهدات قراردادی به وسیله عقد ضمان

عقد ضمان جزء عقود معین محسوب می‌شود. چون شرایط تنظیم و اجرای آن در قانون مدنی معین شده است. عقد ضمان متشکل از سه رکن زیر می‌باشد:

• ضامن: ضامن به شخصی می‌گویند که متعهد به پرداخت بدهی‌ های شخص دیگری شده باشد.
• مضمون له: مضمون له یا همان بستانکار به شخصی گفته می‌شود که از مضمون عنه طلبکار می‌باشد.
• مضمون عنه: مضمون عنه یا همان بدهکار هم شخصی می‌باشد که به مضمون له بدهی دارد.

عقد ضمان به وسیله توافق بین ضامن و مضمون له محقق می‌شود. ضامن به وسیله امضای عقد ضمان متعهد خواهد شد که بدهی‌ های مضمون عنه را بپردازد. عقد ضمان در شرایطی موجب انتقال ارادی تعهد قراردادی می‌شود که مضمون عنه بر اثر امضای قرارداد به مضمون له بدهکار شده باشد.

انتقال ارادی تعهدات قراردادی به وسیله عقد حواله

حواله جزء عقود معین به حساب می‌آید چون شرایط تنظیم و اجرای این عقد در قانون مدنی معین شده است. اشخاص ذکر شده زیر در عقد حواله دخالت دارند :

• محیل: منظور از محیل، شخصی می‌باشد که به محتال بدهی دارد.
• محتال: محتال هم به شخصی گفته می‌شود که از محیل طلبکار است.
• محال علیه: شخص ثالثی می‌باشد که در برابر محتال تعهد می‌‌دهد که بدهی ‌های محیل را بپردازد.

عقد حواله به وسیله توافق بین محال علیه و محیل محقق خواهد شد. امضای عقد حواله باعث شده که تعهد به پرداختن بدهی از عهده محیل به عهده محال علیه انتقال پیدا کند. لازم به ذکر می‌باشد که عقد حواله در شرایطی باعث انتقال ارادی تعهد قراردادی خواهد شد که بدهی محیل ناشی از قرارداد بین او و محتال باشد.

نکات حقوقی ضروری و مهم برای این اقدام

قراردادی که جهت انتقال تعهدات تنظیم می‌شود در حالتی معتبر و قابل استناد می‌باشد که با توجه به شرایط و ضوابط قانونی تنظیم شود. عدم رعایت بعضی از شرایط قانونی موجب باطل شدن این قرارداد یا تضییع حقوق و منافع طرفین قرارداد خواهد شد. به همین علت، پیشنهاد می‌شود که نسخه نهایی این قرارداد با نظارت کارشناسان حقوقی تنظیم شود.

منبع: سمیه خدایی پور

نرم افزار مدیریت قراردادها به شما این امکان را می دهد تا انواع قراردادها و اسناد خود را با فرمت مشخص خود وارد سیستم کنید و با چند کلیک آنها را پیدا کنید. صفر تا صد مراحل مزایده یا مناقصه را بصورت آنلاین پیش ببرید. تامین کنندگان خود را ارزیابی کیفی و کمی کنید. وندور لیست تشکیل دهید. استعلام قیمت بگیرید. کمیسیون ها را مدیریت کنید. از تمامی اطلاعات قراردادها، صورت جلسات، کمیسیون ها و … گزارش بگیرید و بسیاری امکانات دیگر.