تعیین دامنه قیمت پیشنهادی در مناقصات یک مرحله ای و دو مرحله ای

یکی از ابزارهای کلیدی در تامین کالا و خدمات، برگزاری مناقصات می باشد که به سازمان ها کمک می کند که با شرکت در رقابتی سالم و شفاف به بهترین کیفیت ممکن با قیمتی مناسب دست یابند. یکی از مسائلی که کارفرمایان در جریان مناقصه با آن روبرو هستند، مواجهه با دامنه ای گسترده از قیمت های پیشنهادی می باشد که به بروز شبهه، تبانی یا بی اعتباری نتایج مناقصه منجر می شود. از این رو تعیین دامنه قیمت های پیشنهادی در مناقصات به عنوان یک ابزار کنترلی و تنظیم گر می تواند نقش حیاتی در مدیریت مناقصات ایفا کند.

مفهوم دامنه قیمت پیشنهادی

به محدوده ای از قیمت ها که مناقصه گران قیمت پیشنهادی خود را بر مبنای آن ارائه می دهند، دامنه قیمت پیشنهادی گفته می شود. این دامنه قیمتی معمولا بر اساس میانگین قیمت های پیشنهادی سایر مناقصه گران و یا با توجه بر پایه برآورد اولیه کارفرما تعیین می شود. جهت اعمال رویه ای واحد و رقابتی سالم و شفاف در برگزاری مناقصات، دستورالعمل تعیین دامنه قیمت های متناسب پیشنهادی بر اساس نظام فنی و اجرایی کشور تدوین شده است.

اهداف تعیین قیمت در مناقصات

از مهم ترین اهداف تعیین دامنه قیمت در مناقصات کاهش ریسک قیمت های غیر متعارف، افزایش شفافیت و جلوگیری از پیشنهادهای صوری می باشد. تعیین دامنه قیمت در مناقصات، پیشنهادهایی که بسیار پایین یا بالاتر از سطح بازار هستند و یا شرکت هایی که برای صوری بودن در مناقصات شرکت می کنند و پیشنهادهایی نامعقول ارائه می دهند را حذف می کند و روند برگزاری مناقصه را شفاف و قابل دفاع می سازد.

تعیین دامنه قیمت های پیشنهادی در مناقصات

سه مولفه مهم کیفیت، قیمت و زمان در ارائه مناسب ترین قیمت از عوامل مهم و تاثیرگذار محسوب می شوند. پیشنهاد قیمت مناسب باید به گونه ای باشد که حداقل شرایط لازم هر سه عامل را داشته باشد. در واقع بهترین پیشنهاد، پیشنهادی می باشد که از ترکیب متعادل قیمت مناسب، کیفیت قابل قبول و زمان بندی معقول برخوردار باشد. دامنه قیمت های متناسب در مناقصه باید محدوده ای از قیمت را در برگیرد که مناقصه گر هزینه و ریسک های غیر قابل پیش بینی را بر دستگاه مناقصه گذار تحمیل نکند و بتواند با فراهم آوردن حداقل الزامات کیفیت، زمان و هزینه، امکان انجام تعهدات مندرج در موضوع مناقصه را داشته باشد.

روش های تعیین دامنه قیمت

تعیین دامنه قیمت در مناقصه با استفاده از روش های متفاوتی صورت می گیرد که برخی از آن ها در پروژه های عمرانی یا EPC کاربرد دارند. برخی از ان ها مانند استفاده از روش های آماری پیشرفته مانند انحراف معیار از دقت و اطمینان بیشتری برخوردار هستند. تعیین دامنه قیمت بر اساس میانه (مد) نیز از روش های کاربردی دیگر می باشد که برای حذف پیشنهادهای خیلی بالا یا خیلی پایین مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی مناقصات، چنانچه قیمت پیشنهادی یک شرکت خارج از دامنه تعیین‌شده باشد، پیشنهاد به‌صورت خودکار رد می‌شود؛ اما در موارد خاص، به‌ویژه زمانی‌ که شرکت‌ ها به تجهیزات ویژه یا مواد اولیه ارزان‌ تر دسترسی دارند، ممکن است از آن‌ها درخواست شود مستنداتی درخصوص توجیه قیمت پیشنهادی ارائه دهند تا امکان بررسی بیشتر فراهم شود.

در ادامه خلاصه ای از روش های محاسبه دامنه قیمت پیشنهادی بر اساس بخشنامه ابلاغ شده به دستگاه های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران در تاریخ ۱۳۹۱/۰۸/۱۴ ارائه می شود.

این دستور العمل برای تعیین دامنه قیمت های پیشنهادی در ارتباط با بندهای «الف» و «ز» ماده (2) قانون برگزاری مناقصات تهیه شده که در مناقصات یک مرحله ای و دو مرحله ای با برآورد بیش از 10 برابر نصاب معاملات متوسط، برای ارزیابی مالی قیمت های پیشنهادی در کارهای پیمانکاری حوزه نظام فنی اجرائی کشور (مصوبه شماره 42339/ت 33497هـ، مورخ 20/4/1385 هیئات محترم وزیران) مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این دستور العمل در سایر مناقصه ها در صورت عدم وجود دستور العمل در آن حوزه به تشخیص دستگاه مناقصه گزار  بستگی دارد.

برآورد اجرای کار(P_b): مبلغی است که توسط دستگاه مناقصه گذار برا اساس دستورالعمل های مربوط تهیه می شود و در صورت مصلحت در قالب اسناد مناقصه در اختیار مناقصه گران قرار می گیرد. در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد طبق فهرست یاد شده انجام می شود.

برآورد به هنگام (P_۰): مبلغ به روز شده اجرای کار با لحاظ عوامل موثری مانند هزینه های بالاسری و تغییرات قیمت از زمان مبنای برآورد اجرای کار تا زمان ارائه پیشنهاد پیمانکار ( در قراردادهای مشمول تعدیل) می باشد که توسط دستگاه مناقصه گزار به روش زیر حساب می شود:

که در آن α و β و y به شرح زیر تعیین می شود:

α برابر است با هزینه های بالاسری پروژه و در صورتی که در برآورد اجرای کار هزینه های بالاسری لحاظ شده باشد مقدار آن برابر 1 و در غیر این صورت 1.30 برای آن منظور می شود.

β ضریب هنگام سازی تاز امن ارائه پیشنهاد قیمت بوده و برابر است با:

که در آن:

I_۱: آخرین شاخص تعدیل رشته ای ابلاغ شده

I_۲: شاخص تعدیل رشته ای ابلاغ شده یک سال قبل از دوره مربوط به شاخص I_۱

I_۳: شاخص تعدیل رشته ای ابلاغ شده دو سال قبل از دوره مربوط به شاخص I_۱

I_۴: شاخص تعدیل رشته ای فهرست بهای مبنای برآورد اجرای کار

T_۱: مدت زمان مابین آخرین دوره ای که شاخص تعدیل مربوط به آن ابلاغ شده تا آخرین روز پیشنهاد قیمت پیمانکار بر حسب سال

y: ضریب پیش بینی تغییر قیمت در دوره انجام کار و برای قراردادهای فاقد تعدیل است لذا اگر پرداخت هزینه تعدیل در اسناد مناقصه اعلام شود مقدار آن 1 منظور می شود. برای کارهای فاقد تعدیل مقدار آن بر اساس پیش بینی تغییرات قیمت از تاریخ برگزاری مناقصه تا مرکز ثقل دوره انجام کار موضوع مناقصه، توسط دستگاه برآورد کننده تعیین می شود. برای تعیین مقدار y از رابطه زیر نیز می توان استفاده کرد:

برای تعیین I_۱ ، I_۲ ، I_۳ ، I_۴ و β مطابق آنچه قبلا توضیح داده شده، عمل شود.

T_۲ برابر است با مدت زمان اعلام شده برای انجام کار، بر حسب سال

تبصره ۱: اگر در برآورد اجرای کار، از چندین رشته فهرست بها، استفاده شده باشد، برآورد به هنگام اجرای کار از حاصل جمع برآورد به هنگام هر رشته بدست می آید.

تبصره ۲: برآورد به هنگام اجرای کار که توسط دستگاه اجرایی تعیین شده است قبل از بازگشایی پاکت های مالی، اعلام می شود.

میزان اهمیت مناقصه: تابع برآورد اجرای کار، حساسیت و پیچیدگی پروژه، ارتباط آن با پروژه های دیگر و نیز خسارت ناشی از نرسیدن به اهداف پروژه در زمان پیش بینی شده برای شروع و دوره بهره برداری است که توسط دستگاه مناقصه گزار تعیین و در اسناد مناقصه اعلام می شود. در غیر این صورت با توجه به محدوده های زیر میزان اهمیت مناقصه تعیین می شود:

مناقصه با اهمیت متوسط: مناقصه های با مبلغ برآورد (P_b) تا یکصد برابر سقف نصاب معاملات متوسط

مناقصه با اهمیت زیاد: مناقصه های با مبلغ برآورد (P_b) از یکصد تا هزار برابر سقف نصاب معاملات متوسط

مناقصه با اهمیت بسیار زیاد: مناقصه های با مبلغ برآورد (P_b) از هزار برابر سقف نصاب معاملات متوسط به بالا

ضریب مناقصه (t): تابع اهمیت مناقصه و تعداد پیشنهاد قیمت ارائه شده و به شرح جدول شماره یک است که توسط کمیسیون مناقصه به مناقصه گران اعلام می شود.

محاسبه ضرایب مورد نیاز برای تعیین دامنه قیمت های متناسب پیشنهادی مناقصه گران

برآورد به هنگام اجرای کار به عنوان یک قیمت فرضی پیشنهادی در محاسبات وارد می شود. اگر تعداد پیشنهادها (به غیر از برآورد دستگاه مناقصه گزار) کمتر از ۳ مورد باشد، ارزیابی مالی بر اساس ماده ۲۰ قانون مناقصات انجام می شود.

شاخص مالی مناقصه گران: (X_i) شاخص مالی تمام شرکت کنندگان در مناقصه و برآورد به هنگام اجرای کار (P_۰) بر حسب قیمت پیشنهادی با رابطه زیر محاسبه می شود:

که در آن:

X_i: شاخص مالی مناقصه گر i ام؛ (شاخص مالی مربوط به برآورد به هنگام اجرای کار به عنوان یک پیشنهاد دهنده فرضی برابر 100 خواهد بود)

P_i: قیمت پیشنهادی مناقصه گر i ام؛

P_۰: برآورد به هنگام اجرای کار؛

n: برابر است با تعداد مناقصه گرانی که پس از ارزیابی شکلی، قیمت پیشنهادی آن ها مورد تایید شکلی کمیسیون مناقصه قرار گرفته است.

تبصره: در صورتی که قبل از گشودن پاکت های قیمت، برآورد به هنگام اجرای کار توسط کمیسیون مناقصه به مناقصه گران اعلام نشده باشد، شاخص های مالی بر اساس رابطه زیر محاسبه می شود:

تعیین میانگین و انحراف معیار شاخص های مالی

میانگین و انحراف معیار شاخص مالی مناقصه گرانی که در مناقصه ای شرکت کرده اند که تعداد پیشنهادها (به غیر از برآورد دستگاه مناقصه گزار) کمتر از ۳ مورد باشد با این روش محاسبه می شود:

که در آن:

m: میانگین شاخص مالی تمام پیشنهادها ( از جمله برآورد به هنگام اجرای کار)

s: انحراف معیار شاخص مالی تمام پیشنهادها ( از جمله برآورد به هنگام اجرای کار)

تعیین دامنه قیمت های متناسب (توسط کمیسیون مناقصه)

اگر m ≤ 115 باشد، در این صورت مناقصه گرانی که دارای شاخص مالی بزرگتر از B=1.25m باشند ( در صورت وجود) به عنوان قیمت غیر متعارف (فاقد توجیه مالی) حذف می شوند.

اگر m > 115 باشد، در این صورت مناقصه گرانی که دارای شاخص مالی بزرگتر از B= 1.15m باشند ( در صورت وجود) به عنوان قیمت غیر متعارف (فاقد توجیه مالی) حذف می شوند.

برای شاخص های مالی مساوی یا کوچکتر از B مقادیر میانگین و انحراف معیار مجددا محاسبه شده و به ترتیب ‘m و ‘s نامیده می شوند. ( در صورت عدم حذف هیچ یک از مناقصه گران m’=m و s’=s خواهد بود)

پیشنهاد قیمت هایی که شاخص های مالی مربوط به آن ها در محدوده ‘C2= m’+ t.s و ‘C1= m’- t.s ( یا برابر با آن ها) قرار گرفته باشند دامنه قیمت های متناسب قبال ارزیابی مالی خواهد بود.

تبصره ۱: پیشنهاد قیمت مربوط به شاخص مالی کمتر از C1 که تفاضل آن با کمترین قیمت پیشنهاد شده واقع در محدوده C1 تا C2، کمتر از نصف مبلغ تضمین شرکت در مناقصه باشد نیز در دامنه فوق محسوب شده و حذف نمی شود.

تبصره ۲: در مناقصات دو مرحله ای ابتدا این دستورالعمل اجرا و پیشنهادهای مالی غیرقابل قبول حذف شده و سپس نمرات تراز شده محاسبه می شود.

کمیسیون مناقصه از بین قیمت های متناسب قابل ارزیابی مالی بدست آمده از بند ۵ بر اساس سایر مقررات و قوانین از جمله ماده ۲۰ قانون برگزاری مناقصات و بخشنامه شماره ۵۴/۴۹۵۱-۱۰۲/۵۴۵۳ مورخ ۱۳۷۷/۹/۹، برندگان اول و دوم ( موضوع بند هـ ماده ۶ قانون برگزاری مناقصات) را تعیین میکند.

نتیجه گیری

تعیین دامنه قیمت پیشنهادی ابزاری موثر در مدیریت حرفه ای مناقصات جهت ارتقای کیفیت فرایند برگزاری و جلوگیری از مشکلات آینده در اجرای پروژه، به ویژه در مناقصات بزرگ و حساس محسوب می شود. این کار این امکان را در اختیار کارفرما قرار می دهد که از بین پیشنهادها انتخابی منطقی و عملی داشته باشند و کارفرما از قابلیت اجرایی پروژه و اهداف تعیین شده اطمینان حاصل کند. تعیین دامنه قیمت پیشنهادی با دقت، شفافیت و اجرای آن در چارچوب قوانین، به سازمان ها کمک می کند تا به نتایج مطلوب خود در مناقصات دست یابند.

با استفاده از نرم افزار مدیریت برگزاری مناقصات و مزایدات سامانه درگاه می توانید کنترل کاملی بر جریان مناقصه و اجرای تمامی مراحل کاری آن داشته باشید. این نرم افزار با داشتن قابلیت مقایسه قیمت امکان دستیابی به بهترین قیمت را برای شما فراهم می آورد. همچنین شما می توانید در ادامه این روند با استفاده از نرم افزار مدیریت قراردادها ی درگاه به انواع قراردادها از جمله صورت وضعیت، تعدیل، خاتمه، افزایش و کاهش قرارداد و سایر فرایندها کنترل و رسیدگی کنید.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید.